De hoofdconstructeur is niet alléén verantwoordelijk
Constructieve veiligheid volgens Wouter van der Bas
Als het gaat over constructieve veiligheid, heeft men vaak de neiging om daar direct de hoofdconstructeur aan te koppelen. Het beeld bestaat dat de hoofdconstructeur volledig eindverantwoordelijk is voor de constructieve veiligheid. Verantwoordelijk zijn betekent: “Taken en plichten van zowel jezelf als de personen of teams waar jij verantwoordelijk voor bent, naar behoren uit te (laten) voeren”. Werkzaamheden in een ontwerp- en bouwproces worden voor een groot deel uitgevoerd door partijen die contractueel niet onder de hoofdconstructeur vallen. De hoofdconstructeur kan daar dus ook niet verantwoordelijk voor zijn.
Als constructeur voel ik me weldegelijk verantwoordelijk voor de constructieve kwaliteit van het project en voor de uitwerking door leveranciers. Maar dit blijft lastig, omdat je vaak onvoldoende invloed hebt op de organisatie van een project. Naast de inhoudelijke uitwerking zijn er veel andere zaken van invloed, zoals belangen van de opdrachtgever, de ontwerpvisie van de architect, de planning, kosten, honoraria van deelconstructeurs, opdrachten van onderaannemers en de competenties van mensen waar je mee samenwerkt.
"De hoofdconstructeur kan geen verantwoordelijkheid dragen voor werk van andere partijen in het ontwerp- en bouwproces"
Alle partijen die betrokken zijn bij het realiseren van een project, hebben een rol en een verantwoordelijkheid m.b.t. constructieve veiligheid. Zoals KPCV zegt: constructieve veiligheid is een ketenverantwoordelijkheid! Er zijn allerlei ontwikkelingen gaande die tot verschuivingen in de verantwoordelijkheden kunnen leiden (denk aan coördinerend constructeur nieuwe stijl, BRL5022 en de Wet kwaliteitsborging). Die ontwikkelingen juich ik persoonlijk zeker toe! Er is nog veel onzeker, dus we zullen als constructeur zeker onze bijdrage moeten blijven leveren aan de versterking van onze rol als coördinerend constructeur. Dat houdt in: meer bevoegdheden en dus ook meer verantwoordelijkheid in de gehele bouwketen.
Om binnen de huidige kaders van opdrachten de constructieve veiligheid te borgen, heb ik voor mezelf een aantal eenvoudige spelregels. Ik probeer deze in het onderstaande samen te vatten.
Hoe eerder ik als constructeur betrokken, ben hoe beter. Vroegtijdige inschakeling zorgt ervoor dat de structuur vanaf het begin goed in het project komt en de architect dat verder als basis voor het ontwerp kan gebruiken. Zo kun je logische en “voorspelbare” constructies ontwerpen, wat de borging van de constructieve veiligheid in vervolgfasen ten goede komt. Dit wil overigens niet zeggen dat je geen complexe constructies zou mogen ontwerpen. Dat kan heel goed, mits het met beleid gebeurt en meerwaarde oplevert voor het project (esthetisch of functioneel). Mijn ervaring leert dat met deze werkwijze ook architectonisch de beste ontwerpen ontstaan.
"Leveranciers en aannemers moeten aan de slag kunnen met stukken die tot op besteksniveau zijn uitgewerkt"
Wanneer het ontwerp is afgerond, vind ik het belangrijk dat dit goed wordt uitgewerkt voordat wordt gestart met de engineeringsfase. Wanneer leveranciers en aannemer aan de slag gaan met stukken die nog niet tot op een bestekniveau zijn uitgewerkt, bemoeilijkt dit het proces en vergroot het de kans op verkeerde interpretaties en daarmee de kwaliteit van de engineering.
Wanneer de contractstukken voor de aannemer worden gemaakt, is het belangrijk ervoor te zorgen dat de in de uitvraag gevraagde werkzaamheden aansluiten op onze eigen werkzaamheden. Voor de engineeringswerkzaamheden schrijven we daarom een projectplan, inclusief een demarcatielijst.
Na het sluiten van het contract checken we in een startbespreking met de aannemer of alle werkzaamheden uit de demarcatielijst zijn ondergebracht en er geen zaken tussen wal en schip vallen. Tijdelijke constructies en werkplannen zijn hierbij ook belangrijke aandachtspunten.
De risicoanalyse die we per fase hebben opgesteld, nemen we bij de start van de engineering- en uitvoeringfase door met de aannemer. De aannemer neemt de risicoanalyse over, vult deze aan vanuit zijn perspectief en bewaakt de beheersmaatregelen. De risicoanalyse nemen we ook mee in de startgesprekken die we voeren met leveranciers. Belangrijke onderdelen van deze gesprekken zijn de toets hoe zij omgaan met hun constructieve verantwoordelijkheid en hoe en door wie de engineering wordt gedaan.
Onze kwaliteitsborging op de bouw zelf blijft in de praktijk meestal beperkt tot het enkele keren keuren van de wapening. Persoonlijk zou ik hier graag een grotere rol vervullen, zodat we ook op dat vlak meer kunnen bijdragen en meer verantwoordelijkheid kunnen nemen. Daar horen dan wel ruimere contracten bij!
Kort samengevat gaat constructieve veiligheid vooral over het bewustzijn van de eigen verantwoordelijkheid en tegelijkertijd de gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle betrokkenen op een project. Als constructeur hebben we een rol in het creëren van dat gezamenlijke gevoel van verantwoordelijkheid. Juridisch is een volledige eindverantwoordelijkheid voor de hoofdconstructeur naar mijn mening niet mogelijk.
Wouter van der Bas
projectleider SWINN
