Fasen

Initiatief

Deze fase omvat de subfasen Initiatief, Haalbaarheid en Projectdefinitie. 

De opdrachtgever neemt het initiatief tot bouwen, verbouwen of renoveren, laat de financiële, juridische en technische haalbaarheid onderzoeken en stelt een Programma van Eisen (PvE) op. De opdrachtgever (OG) zoekt marktpartijen die het PvE kunnen vertalen in een ontwerp.

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door bezwijken van de constructie:

  • De OG is zich niet of onvoldoende bewust van zijn invloed op de borging van constructieve veiligheid in de bouwketen;
  • Het PvE biedt onvoldoende inzicht in het beoogde gebruik, waardoor ontwerpers mogelijk met te lage belastingen rekenen;
  • Het PvE bevat geen eisen aan de veiligheid;
  • De OG heeft onvoldoende aandacht voor projectgebonden risico’s (locatie, geotechniek, omgeving);
  • De OG is niet kundig om een PvE op te stellen of de ter toetsing aangeboden documenten te beoordelen;
  • De ontwerpend constructeur wordt uitsluitend op prijs geselecteerd; bezuinigen op honoraria;
  • De ontwerpend constructeur is onvoldoende deskundig, heeft onvoldoende aantoonbare ervaring;
  • Hoge architectonische ambities in combinatie met beperkt constructief honorarium, waardoor onvoldoende aandacht wordt gegeven aan een veilig constructief ontwerp;
  • Er wordt bij de opdrachtverlening onvoldoende rekening gehouden met de regiefunctie die voor constructies noodzakelijk is in het hele proces van ontwerp t/m oplevering.

Ontwerp

In deze fase vertalen de ontwerpende partners het PvE stapsgewijs in een ontwerp (Schets- of Structuurontwerp, Voorontwerp, Definitief Ontwerp). 

Het is essentieel dat de deelontwerpen voor bouwkunde, constructies en installaties worden geïntegreerd tot één consistent geheel.

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door bezwijken tijdens de bouwfase of in een later stadium tijdens de gebruiksfase:

  • Constructief dossier van het bestaande bouwwerk is incompleet en/of niet up-to-date;
  • Door gebrek aan constructieve gegevens is de haalbaarheid van constructieve ingrepen bij het bestaande bouwwerk niet duidelijk;
  • Constructieve ontwerpeisen en -uitgangspunten zijn onvoldoende afgestemd en vastgelegd;
  • Demarcatie van werkzaamheden van (delen van) de ontwerpfase is onvoldoende duidelijk (onvolledige en/of niet op elkaar aansluitende opdrachten);
  • Onvoldoende aandacht voor een robuust ontwerp;
  • onvoldoende aandacht voor geotechniek bij het ontwerp van de hoofddraagconstructie;
  • Onvoldoende afstemming architectonisch, constructief en installatietechnisch ontwerp;
  • Onvoldoende aandacht tijdens het ontwerp voor veilig bouwen (V&G-risico’s), veilig gebruik, veilig beheer en onderhoud, veilig slopen;
  • Onvoldoende ervaring/deskundigheid bij gebruik van ontwerp- en rekensoftware en bij de interpretatie van resultaten;
  • Onvoldoende tijd om ontwerpwerkzaamheden gedegen uit te voeren en af te stemmen met ketenpartners;
  • Onvoldoende aandacht voor interne en externe kwaliteitscontrole (volgens Projectkwaliteitsplan);
  • Geen echte veiligheidscultuur bij de ketenpartners;
  • Complexe vorm, leidend tot complexe draagconstructie waarvan de krachtswerking niet wordt begrepen;
  • Ontbreken van procedures voor ontwerpwijzigingen;
  • Onvoldoende aandacht voor brandveiligheid van draagconstructies bij wijzigingen in het brandveiligheidsconcept bij verbouwingen (horizontale en verticale brandcompartimenteringen);
  • Tijdsdruk, onvoldoende aandacht voor CV door het minimaliseren van advieskosten;
  • Onvoldoende aandacht voor uitvoerbaarheid en sterkte en stabiliteit van constructies tijdens de uitvoering;
  • Onvoldoende aandacht voor de overdracht van relevante informatie naar volgende fasen (documentair proces).

 

Omgevingsvergunning

De opdrachtgever of D&B aanbieder dient een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor het bouwen in.

Het bevoegd gezag toetst of de aanvraag voldoet aan de indieningsvereisten. 

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door bezwijken van de constructie:

  • Een omgevingsvergunning is geen boring voor de constructieve veiligheid;
  • Door teveel waarde te hechten aan de verleende vergunning krijgt constructieve veiligheid te weinig aandacht in het uitvoeringsgereed ontwerp;
  • De aanvrager en adviseurs toetsen zelf minimaal, omdat ze erop rekenen dat het bevoegd gezag toetst aan het Bouwbesluit;
  • Onvoldoende gegevens beschikbaar om de constructieve veiligheid volledig te beoordelen;
  • Onvoldoende aandacht voor de samenhang van de ingediende informatie;
  • Het bevoegd gezag heeft te weinig deskundigheid/capaciteit om de omgevingsvergunning te toetsen, waardoor een team dat onvoldoende aandacht heeft voor de constructieve veiligheid verder gaat met een onveilig ontwerp;
  • Het bevoegd gezag treedt niet handhavend op als niet aan essentiële voorwaarden is voldaan.

NB: procedures en verantwoordelijkheden rond de omgevingsvergunning wijzigen ingrijpend zodra de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb) in werking treedt.

Uitvoeringsgereed Ontwerp

In deze fase werken diverse partijen het ontwerp tot in detail uit ter voorbereiding op de productie en uitvoering.

‘Deelconstructeurs’ van leveranciers verzorgen doorgaans de detailengineering van deelconstructies (prefab beton, staal e.d.). Het uitvoerend bouwbedrijf is verantwoordelijk voor de coördinatie. De inzet van een ‘coördinerend constructeur’ is noodzakelijk voor het bewaken van de constructieve samenhang.

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door bezwijken tijdens de bouwfase of in een later stadium tijdens de gebruiksfase:

 

  • Onvoldoende kennis en expertise bij werkvoorbereiding en uitvoering;
  • Onvoldoende besef van constructieve veiligheid bij werkvoorbereiding;
  • Tijdsplanning of finaniële druk krijgt voorrang boven constructieve veiligheid;
  • Onvoldoende kennis van, sturing op of naleven van PKP;
  • Onjuiste procedures voor afwijkingen en wijzigingen;
  • Onvoldoende regie door coördinerend constructeur;
  • Onduidelijkheid in taakverdeling of onvolledige opdrachtverstrekking voor deelconstructeurs;
  • Werken met onjuiste informatie (onjuiste tekening/ niet werken volgens tekening);
  • Onvoldoende controle of de bouwvoorbereiding aansluit op het ontwerp.

Uitvoering

In deze fase wordt het bouwwerk gerealiseerd conform het ontwerp, dat is uitgewerkt in werk- en productietekeningen.

Met de verdergaande industrialisatie vervaardigen leveranciers soms geen  productietekeningen meer, maar sturen ze machines direct aan via CNC instructies.

Publiekrechtelijk is de vergunninghouder (de opdrachtgever of de D&B-aanbieder) ervoor verantwoordelijk dat er wordt gebouwd volgens de vergunning en het Bouwbesluit. Het is daarom noodzakelijk dat de vergunninghouder toezicht houdt op de uitvoering. De intensiteit van het toezicht is afhankelijk van de mate waarin de bouwer de eigen kwaliteitsborging op orde heeft.

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door bezwijken tijdens de bouwfase of in een later stadium tijdens de gebruiksfase:

  • Constructieve besluiten of keuzes in de werkvoorbereiding komen niet overeen met de ontwerpuitgangspunten;
  • Er is onvoldoende aandacht voor de bouwvolgorde en de toepassing van hulpconstructies;
  • Er is onvoldoende toezicht op uitvoering en afwijkingen op het ontwerp;
  • Er worden onvoldoende maatregelen genomen op geconstateerde afwijkingen;
  • Er is geen PKP waarin toetsmomenten zijn voorgeschreven, waardoor de kans ontstaat dat er niet of niet op het juiste moment wordt getoetst;
  • Niet op het juiste moment toetsen waardoor afwijkingen niet meer zichtbaar zijn (bijvoorbeeld: wapening is niet meer te controleren omdat het beton al is gestort).

Een verhoogde kans op ongevallen tijdens de bouwfase ontstaat als:

  • Er geen V&G-plan is opgesteld;
  • Er onvoldoende aandacht is gegeven aan projectspecifieke risico’s in het V&G-plan;
  • Het V&G-plan niet wordt geactualiseerd tijdens de bouwfase;
  • Werknemers niet op de hoogte zijn van de risico’s en het V&G-plan.

Gebruik

Na oplevering wordt het bouwwerk in gebruik genomen. Vanaf dat moment is de CV – juridisch gezien – een verantwoordelijkheid van de eigenaar.

Afhankelijk van de contractvoorwaarden blijven ontwerpende en uitvoerende partijen nog een periode aansprakelijk voor fouten, resp. ‘verborgen gebreken’. Uit jurisprudentie blijkt dat zij zich wat betreft CV niet zomaar kunnen beroepen op een beding voor aansprakelijkheidsbeperking.

De veiligheid van draagconstructies is in de gebruiksfase een blijvend punt van aandacht. Voor sommige gebouwen is vergunning voor brandveilig gebruik vereist.

Mogelijke risico’s voor constructieve veiligheid (CV)

Onderstaande oorzaken kunnen leiden tot onvoldoende constructieve veiligheid met de kans op ernstig letsel en schade door instorting tijdens de gebruiksfase:

  • Gebrekkig onderhoud leidt tot schade, beperking levensduur.
    Mogelijke oorzaken: bijvoorbeeld niet schoonhouden van goten, hemelwaterafvoeren en noodafvoeren waardoor zich grote hoeveelheden water kan ophopen op platte daken
  • Ander gebruik dan ontwerpuitgangspunten leidt tot overbelasting en mogelijk bezwijken of onbruikbaar worden van de constructie.
    Voorbeeld: naderhand aanbrengen van zware elementen zoals (rol)archiefkasten, stellingen en installaties.
  • Wijzigingen aan constructie leiden tot ongewenste veranderingen in krachtsafdracht en mogelijk tot bezwijken van de constructie.
    Mogelijke oorzaken:

    • ‘As built’ dossier is niet up-to-date waardoor onvoldoende of onjuist inzicht is in de huidige constructie;
    • Onoordeelkundige ingrepen in de constructie, bijvoorbeeld het maken van openingen waar deze constructief gezien niet kunnen;
  • Onvoldoende aandacht voor brandveiligheid van draagconstructies bij wijzigingen waardoor het brandveiligheidsconcept niet meer voldoet.
    Voorbeelden: doorvoeringen door brandcompartimentscheidingen, verplaatsen van binnenwanden met brandwerende functie.

Borgingsacties

Initiatief

Opdrachtgever en Constructieve Veiligheid

Als opdrachtgever hebt u - alleen al door de manier waarop u het project organiseert - grote invloed op de constructieve veiligheid van uw bouwwerk. Pak uw verantwoordelijkheid en schep de juiste voorwaarden voor een constructief veilig bouwwerk!

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Vraagspecificatie

Leg in de Vraagspecificatie de eisen en randvoorwaarden vast voor constructieve veiligheid, gekoppeld aan de te realiseren functies.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Gebruiksvergunning

Check bij de behandeling van de aanvraag voor een omgevingsvergunning voor brandveilig gebruik nogmaals of de constructieve veiligheid bij brand voldoende is gewaarborgd.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Beheer- of gebruiksdossier

Leg een beheer- of gebruiksdossier aan met onder andere revisietekeningen of -modellen van de constructies en overzichten met toelaatbare vloerbelastingen.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Inspecteren technische kwaliteit bouwwerk

Voer periodieke inspecties uit op vast te stellen dat het bouwwerk veilig kan worden gebruikt

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Betrekken (toekomstige) beheerder

Betrek waar mogelijk de toekomstige beheerder van het bouwwerk bij de voorbereiding van het project. De beheerder weet welke problemen kunnen optreden bij het gebruik, beheer en onderhoud van een bouwwerk en heeft vaak ook inzicht in hoe die problemen al in het initiatief en bij het ontwerp kunnen worden voorkomen.

Lees meer
Relevant voor:
Uitvoeringsgereed Ontwerp

Nadere uitwerking BIM Uitvoeringsplan (BUP)

In de fase van Uitvoeringsgereed Ontwerp / detailengineering komen er veel nieuwe participanten bij: installatiebedrijven, comakers, leveranciers van bouwsystemen enzovoort. Werk het BIM Uitvoeringsplan hiertoe verder uit.

Lees meer
Relevant voor:
Uitvoering

Aanhaken op risicomanagement

De coördinerend constructeur neemt het voortouw in deze fase het voortouw in het analyseren en beheersen van risico's. Het uitvoerend bouwbedrijf participeert in het risicomanagement vanuit de eigen verantwoordelijkheid en expertise.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Veranderend gebruik

Geef de constructeur bij veranderend gebruik van het bouwwerk of bij het naderhand plaatsen van airco's, sprinklerinstallaties en dergelijke opdracht om te checken of dit problemen oplevert voor de constructieve veiligheid.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Wijzigingen in de constructie

Bij verbouwingen die leiden tot tot ingrepen in de constructie, moet u altijd een ter zake deskundige constructeur inschakelen.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Calamiteiten

Organiseer dat in het geval van calamiteiten met het bouwwerk onmiddellijk de juiste maatregelen worden getroffen.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Water- en sneeuwaccumulatie

Inspecteer regelmatig afvoerroosters, hemelwaterafvoeren en noodoverstorten van platte daken; houd ze schoon om instorting door water- of sneeuwaccumulatie te voorkomen.

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

Uitkragende galerijen en balkons van flatgebouwen

Flatgebouwen die zijn gebouwd vóór 1975, moeten worden onderzocht op de constructieve veiligheid van uitkragende balkons en galerijen

Lees meer
Relevant voor:
Gebruik

"Niet-waarschuwende gebreken"

Van sommige typen bouwconstructies is bekend dat ze - soms na verloop van jaren - onveilige situaties kunnen opleveren. Hier vindt u er een aantal op een rij, inclusief verwijzingen naar publicaties waar in staat wat u moet doen als u te maken krijgt met zulke bouwconstructies.

Lees meer
Relevant voor:
Uitvoering

Toezicht onder de UAV-GC 2005

Vraag bij de contractvorming een Projectkwaliteitsplan en/of Keuringsplan Uitvoeringswerkzaamheden ter acceptatie aan. Beoordeel of deze documenten voldoende vertrouwen bieden in een kwalitatief goede uitvoering, voordat u ze accepteert. Geef bij de acceptatie desgewenst stop- en bijwoonpunten aan.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Minimaal in te dienen: Definitief Ontwerp Constructies

Dien de gegevens omtrent de draagconstructies bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning minimaal in op het niveau dat in de 'STB constructies 2018' is gedefinieerd voor de fase Definitief Ontwerp. Zorg ervoor dat het bouwplan vóór de indiening is getoetst aan het Bouwbesluit.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Ontvankelijkheidstoets

Neem een bouwaanvraag niet in behandeling, wanneer niet minimaal de informatie beschikbaar is die volgens de Mor direct bij de aanvraag moet worden ingediend.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Systeemtoezicht bij gecertificeerde bouwplantoets

Beperk u - indien het wettelijk kan - tot systeemtoezicht, wanneer de aanvrager een gecertificeerde bouwplantoets heeft laten uitvoeren.

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

Risico-analyse en risicodossier

Het is belangrijk dat de ontwerpend constructeur start met het systematisch in beeld brengen, analyseren en behandelen van de veiligheidsrisico's die gepaard gaan met het ontwerpen, realiseren en gebruiken van de draagconstructies. De ontwerpend constructeur draagt het risicodossier mettertijd over aan de coördinerend constructeur.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Aanhouden verlening omgevingsvergunning bij onvoldoende samenhang in de ingediende informatie

Houd het verlenen van de vergunning voor de bouwactiviteit aan, wanneer de samenhang van de bij de aanvraag ingediende gegevens onvoldoende blijkt uit de ingediende informatie.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Uitbesteding toetsing constructief ontwerp

Besteed de toetsing van constructieve gegevens van (grotere) bouwplannen uit aan de RUD, een andere gemeente of een gekwalificeerd adviesbureau, wanneer BWT zelf niet beschikt over voldoende capaciteit en/of gekwalificeerde medewerkers.

Lees meer
Relevant voor:
Uitvoeringsgereed Ontwerp

Omgaan met innovaties

Toepassing van nieuwe constructieve systemen die zich nog niet in de praktijk hebben bewezen, vraagt speciale aandacht. Ook het onoordeelkundig gebruik van systemen en/of producten in situaties waarvoor ze eigenlijk niet zijn bedoeld, kan tot gevaarlijke situaties leiden. Er rust een zware verantwoordelijkheid op de coördinerend constructeur om dat te voorkomen.

Lees meer
Relevant voor:
Uitvoeringsgereed Ontwerp

Kwaliteitsborging engineering onder de UAV-GC 2005

Anders dan bij een contract onder de UAV 2012, is het uitgangspunt bij een contract onder de UAV-GC 2005 dat de Opdrachtgever geen dagelijkse controle houdt (of laat houden) op de technische uitwerking ('engineering') van het ontwerp. De opdracht nemende partij is immers volledig verantwoordelijk voor de kwaliteitsborging van zijn eigen werkzaamheden. Dat wil niet zeggen dat u als Opdrachtgever helemaal geen invloed hebt op de kwaliteit van de engineering.

Lees meer
Relevant voor:
Omgevingsvergunning

Aanbeveling tot aanstelling van een ‘coördinerend constructeur’

Adviseer de aanvrager in de correspondentie rond de omgevingsvergunning - indien nodig - om een coördinerend constructeur aan te stellen voor de fase van de detailengineering (Uitvoeringsgereed Ontwerp).

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

'Robuust' ontwerp

Zorg bij kritieke constructies voor een 'robuust' ontwerp, denk bijvoorbeeld aan een tweede draagweg waarlang krachten kunnen worden afgevoerd wanneer de primaire draagweg faalt

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

Kwaliteitscontrole

Borg de interne controle van modellen, tekeningen en berekeningen vóórdat ze de deur uitgaan. Pas daarbij het 'vier-ogen-principe' toe. Voer risico-analyses uit op het constructieontwerp. Spits de controles toe op de aspecten met de grootste risico's

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

Ontwerpnota (schriftelijke toelichting)

Documenteer het constructief ontwerp zodanig, dat het volledig inzichtelijk is voor partijen die er in het project mee verder moeten. Voeg een 'ontwerpnota' toe, beschrijf daarin alle uitgangspunten voor en basisprincipes van het constructief ontwerp.

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

Gecontroleerd proces voor informatieverstrekking uitvoeringsfase

Geef alle partijen voldoende tijd om hun werk te doen. Geef de betrokken partijen (architect, adviseurs, comakers) tijdig opdracht het Uitvoeringsgereed Ontwerp, om te voorkomen dat zij op elkaar moeten wachten en de detailengineering van de constructies moet worden 'afgeraffeld'.

Lees meer
Relevant voor:
Ontwerp

Demarcatie taken constructeur en deelconstructeurs

Zorg - hetzij in het bestek, hetzij in andere contractdocumenten - voor een eenduidige demarcatie van taken van de ontwerpend constructeur, de coördinerend constructeur en de deelconstructeurs.

Lees meer
Ontwerp

Overdragen constructief ontwerp

De ontwerpend constructeur dient het constructief ontwerp goed gedocumenteerd over te dragen aan de coördinerend constructeur. Afhankelijk van de contractvorm kan dat op verschillende momenten zijn, bijvoorbeeld na het Voorontwerp, na het Definitief Ontwerp of na het Technisch Ontwerp. Welke informatie moet er op die momenten minimaal in het overdrachtsdossier zitten?

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Verantwoordelijkheidsmatrix

Bepaal de bouworganisatie- of contractvorm voor het project; leg de verantwoordelijkheden voor de borging van de CV vast in een verantwoordelijkheidsmatrix

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Constructeursselectie

Selecteer een (ontwerpend/coördinerend) constructeur niet uitsluitend op prijs, maar op prijs én kwaliteit. Schakel bij een complex en/of omvangrijk werk een Registerontwerper (RO) in.

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Uitvragen Projectkwaliteitsplan

Eis dat het ontwerpteam (traditionele contractvorm) of de D&B-aanbieder (geïntegreerde contractvorm) een Projectkwaliteitsplan (PKP) of ‘Projectplan Engineering Constructies’ voor het ontwerp ter toetsing en acceptatie voorlegt.

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Toetsingsplan

Voeg bij toepassing van een geïntegreerd contract conform de UAV-GC 2005 een ‘toetsingsplan ontwerpwerkzaamheden’ bij de contractstukken.

Lees meer
Relevant voor:
Initiatief

Eurocodes

Geef aan welke als ‘informatief’ aangemerkte delen van de van toepassing zijnde Eurocodes NEN-EN 1990 van kracht zijn.

Lees meer

Zoek borgingsactie